آزمایش کنید
وسایل و مواد: بشر (یا لیوان) $\text{2}$ عدد، مقداری نایلون، کش و یخ
روش آزمایش:
۱. دو بشر (یا لیوان) را بردارید. یک سوم حجم یکی از آنها را با آب گرم پر کنید و دیگری را خالی بگذارید.
۲. دهانه هر دو ظرف را با پوشش نایلونی ببندید و روی پوشش نایلونی قطعههای یخ بریزید. سپس مشاهدات خود را یادداشت کنید.
۳. در کدام ظرف باران تشکیل میشود؟ در کدام ابر و باران تشکیل میشود؟ علت آن را توضیح دهید.
پاسخ و توضیح آزمایش کنید صفحه 49 علوم هفتم
این آزمایش یک مدل کوچک و عالی برای درک چگونگی تشکیل **ابر** و **بارش** در جو زمین است. این فرآیند به سه عامل اصلی نیاز دارد: **رطوبت** (بخار آب)، **سرمایش** و **ذرات ریز** (برای چگالش). ☁️
### ۱. مشاهدات
* **بشر $\text{1}$ (آب گرم):** پس از چند دقیقه، قطرههای کوچک آب روی سطح داخلی نایلون (درست زیر یخها) جمع میشوند و سپس این قطرات بزرگ شده و به داخل لیوان میریزند. (تشکیل بارش)
* **بشر $\text{2}$ (لیوان خالی):** هیچ قطره آب یا بارش قابل توجهی مشاهده نمیشود.
### ۲. پاسخ به پرسشها و علت تشکیل بارش
**در کدام ظرف ابر و باران تشکیل میشود؟**
فقط در **بشر $\text{1}$ (حاوی آب گرم)**، ابر و باران تشکیل میشود.
**علت آن را توضیح دهید:**
* **تأمین رطوبت (آب گرم):** آب گرم بهسرعت تبخیر شده و مقدار زیادی **بخار آب** (رطوبت) را وارد فضای دربسته بالای لیوان میکند. (این بخار آب نقش هوای مرطوب را در جو بازی میکند.)
* **سرمایش (یخ):** یخهای روی نایلون، سطح زیرین نایلون را **به شدت سرد** میکنند. این سطح سرد، نقش **لایه سرد** یا **بالای ابر** را در جو بازی میکند.
* **چگالش (تشکیل ابر):** وقتی بخار آب گرم به سطح سرد نایلون میرسد، بهسرعت دمای خود را از دست داده و به قطرات بسیار ریز آب تبدیل میشود. به این فرآیند **چگالش (Condensation)** میگویند. این قطرات ریز معلق در هوا، در واقع **ابر** را تشکیل میدهند.
* **بارش (باران):** با ادامه چگالش، قطرات ریز به هم پیوسته و بزرگتر و سنگینتر میشوند. وقتی قطره به اندازه کافی سنگین شد، دیگر نمیتواند معلق بماند و بهعنوان **باران** به ته لیوان میریزد.
**نتیجه:** لیوان خالی (بشر $\text{2}$) هیچ بخار آب کافی برای شروع فرآیند نداشته و در نتیجه هیچ ابری تشکیل نمیشود.